Hiện nay các dự án đường bộ cao tốc đang triển khai tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long là rất nhiều. Với trên 450km đường và cầu vượt thì nhu cầu về cát san lấp nền cho các dự án lên tới trên 53 triệu m3. Tuy nhiên lượng cát sông phục vụ cho san lấp các dự án chỉ đáp ứng được phần nhỏ nhu cầu khiến các dự án đang bị chậm tiến độ khá nhiều. Tìm giải pháp thay thế cát san lấp các dự án giao thông trọng điểm tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là hết sức cần thiết để các dự án giao thông hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng.
Khan hiếm nguồn cát và vật liệu san lấp các dự án giao thông:
Tháng 9/2023 Bộ Xây dựng đã tổ chức hội thảo ” Giải pháp sử dụng hiệu quả vật liệu xây dựng trong xây dựng công trình hạ tầng giao thông”. Tại hội thảo này Thứ trưởng Bộ Xây dựng ông Nguyễn Văn Sinh cho biết từ tháng 9/2021 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch mạng lưới giao thông đường bộ giai đoạn 2021 – 2030 tầm nhìn 2050 với mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn thành xây dựng khoảng 5000km đường bộ cao tốc.
Trong thời gian qua Bộ Giao thông Vận tải đã phối hợp với các địa phương, các ban ngành liên quan đẩy mạnh công tác triển khai thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng trong đó có các dự án đường cao tốc. Hiện tại một số dự án đường cao tốc giai đoạn 2017 – 2020 đã được đưa vào khai thác. Cùng với đó các dự án đường bộ cao tốc còn lại cũng đang được khởi công và khẩn trương thực hiện trong thời gian tới.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết thông thường các dự án đường bộ cao tốc sẽ bao gồm các lớp vật liệu nền, móng, mặt đường. Trừ các đoạn tuyến được xây dựng trên vùng đồi núi, trung du nơi có địa hình tương đối chắc chắn thì có thể sử dụng vật liệu lân cận để san lấp. Còn lại các đoạn tuyến di qua vùng đồng bằng châu thổ với đặc trưng là nền đất yếu sẽ cần phải san lấp bằng cát biển và một số vật liệu từ nơi khác. Một số giải pháp như thay đất, tôn nền …đều cần đến khối lượng lớn cát và các vật liệu san lấp để đảm bảo xử lý nền móng tốt tránh hiện tượng sụt lún. Phương pháp xử lý nền đất yếu đường cao tốc bằng vải địa kỹ thuật được áp dụng khá phổ biến và cho hiệu quả cao tại các dự án ở nước ta.
Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài nguyên và Môi trường hiện nay đã có giải pháp đẻ tháo gỡ khó khăn khan hiếm nguồn cát san lấp tại các dự án đường bộ cao tốc tại ĐBSCL. Hiện tại đã cấp thêm 64 giấy phép khai thác vật liệu san lấp cho việc thực hiện các dự án đường bộ cao tốc trong khu vực. Tuy nhiên theo đánh giá hiện trữ lượng vật liệu san lấp tại khu vực chỉ còn 37 triệu m3 đáp ứng được 70% nhu cầu của các dự án đường bộ cao tốc chưa kể các dự án giao thông đường bộ khác.
Chia sẻ tại hội thảo Chủ tịch HĐQT Vinaconex – đơn vị tham gia rất nhiều gói thầu các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng trong đó có một số gói thầu tại dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông cho biết: trong quá trình thực hiện các dự án đường bộ cao tốc vấn đề vật liệu san lấp là khiến nhà thầu “đau đầu” nhất. Nguồn vật liệu san lấp luôn trong tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng khiến cho một số dự án đã phải kéo dài thời gian thực hiện ảnh hưởng đến tiến độ chung của dự án.
Đơn cử như gói thầu đoạn Bãi Vọt – Hàm Nghi, hồ sơ khảo sát vật liệu chỉ có 2/9 mỏ đất, 4/5 mỏ cát có giấy phép khai thác; các mỏ vật liệu đa số có trữ lượng ít so với nhu cầu. Trong khi đó, một số mỏ khoáng sản được định hướng cung cấp cho dự án thì trữ lượng và chất lượng chưa được khảo sát để đưa ra đánh giá đúng về mức độ đáp ứng cho dự án,…
Đại diện Công ty Cổ phần Đèo Cả cho biết các dự án đường bộ cao tốc xây dựng tại khu vực ĐBSCL trên nền đất có địa chất yếu, xâm nhập mặn. Trong khi đó hiện nguồn đất cát, đá phục vụ xây dựng các dự án cao tốc tại khu vực đang rất khan hiếm. Nhiều gói thầu đơn vị đang phải sử dụng nguồn cát từ Campuchia với quãng đường vận chuyển xa khiến chi phí tăng cao.
Tiếp tục thử nghiệm giải pháp thay thế cát san lấp các dự án giao thông:
Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) đã đề xuất tại hội thảo 3 giải pháp để khắc phục tình trạng khan hiếm nguồn vật liệu san lấp cho các dự án đường bộ cao tốc; sử dụng cát biển thay thế cho cát sông, kết hợp tro xỉ nhiệt điện và cát làm vật liệu san lấp nền đường, xây dựng hệ thống đường trên cao bằng bê tông cốt thép.
Theo đại diện Vụ Vật liệu xây dựng hiện nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…đã triển khai sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp nền các công trình giao thông nhiều năm qua. Bộ Giao thông Vận tải cũng đã triển khai ứng dụng thử nghiệm sử dụng cát biển làm nền đường ô tô, hiện đã thi công thử nghiệm xong 300m trên đường hoàn trả ĐT.078 (thuộc dự án thành phần Hậu Giang – Cà Mau). Bước đầu kết quả thử nghiệm cho thấy tính chất cơ lý (lún, chuyển vị ngang,…) của đường thử nghiệm đều bảo đảm tiêu chuẩn.
Về giải pháp sử dụng tro bay từ nhiệt điện kết hợp với cát mặn để san lấp nền đường giao thông nhóm nghiên cứu gồm các nhà khoa học đến từ Trường đại học Xây dựng cho biết nhìn chung nguồn vật liệu đầu vao khong đồng nhất do nguồn khai thác, công nghệ chế biến…Tuy nhiên nhóm nghiên cứu cũng cho rằng việc sử dụng tro bay kết hợp cát mặn vẫn có thể áp dụng tại các dự án xây dựng đường ben biển, hải đảo nhờ giá thành phù hợp, công nghệ không quá phức tạp phù hợp với trình độ người lao động hiện nay.
Xem Thêm:: Báo giá vải địa kỹ thuật dệt và không dệt cập nhật
Theo Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn kỹ thuật và Kiến trúc công trình Giao thông Nguyễn Văn Lâm, hiện nhiều phương pháp xử lý đất yếu trong thi công công trình giao thông đã được áp dụng, tuy nhiên so sánh giữa các giải pháp, phương án làm cầu cạn là ưu việt nhất, cho phép giải quyết cùng lúc nhiều thách thức: Khan hiếm cát, ít tác động thô bạo vào tự nhiên (khai thác cát gây sạt lở nghiêm trọng trong những năm qua), không ngăn cản thoát lũ, không chia cắt cảnh quan, sinh kế, ưu việt về kinh tế, lâu bền…
Tại hội thảo các chuyên gia đến từ Ban quản lý dự án Mỹ Thuận, Công ty cổ phần Tư vấn Synectics, Viện Kinh tế xây dựng, chuyên gia Trung Quốc… đã cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm về việc sử dụng vật liệu thay thế cho vật liệu san lấp là cát sông. Cùng với đó các chuyên gia cũng đã tính toán so sánh chi phí giữa các giải pháp thay thế như cầu vượt, sử dụng tro nhiệt điện….
Kết thúc hội thảo Bộ Xây dựng cho biết sẽ kết hợp với Bộ Giao thông Vận tải tổng hợp các nội dung để sớm đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng chính phủ tìm giải pháp thay thế cát san lấp các dự án giao thông hiệu quả nhất. Mục tiêu là đảm bảo tiến độ các dự án đường cao tốc đưa vào hoạt động đúng tiến độ, góp phần phần triển kinh tế xã hội đất nước.
